10 Mart 2019

Göğe bakma durağı: Şavşat

ile Nurdal Durmuş

Göğe bakma durağı: Şavşat

Yazan: Nurdal Durmuş

Şavşat Gezi Fotoğrafları 1. Albüme Buradan Ulaşabilirsiniz.

Şavşat Gezi Fotoğrafları 2. Albüme Buradan Ulaşabilirsiniz.

Şavşat Gezi Fotoğrafları 3. Albüme Buradan Ulaşabilirsiniz.

Şavşat İstanbul’dan 1400 km yol kat edip Çoruh’la buluşur, sarp dağlardan, yamaçlara kurulmuş tek tük ahşap evlerden, kıvrımlı yollardan sabırla akıp iki dağın arasında yemyeşil ve çam ormanlarının çevrelediği muhteşem bir vadiye kavuşursunuz: Şavşat’a…

Göğe bakma durağı: Şavşat

Şavşat bir şehirden, kasabadan, kent kültüründen adeta yeni bir medeniyete açılan kapıdır. Bu eşsiz doğa, vefalı bir dost gibi kucaklar sizi. İçtendir. Yüzlerine baktığınız her insan tanıdıktır. İlk selamlaşmanız; yıllardır özlemini çektiğiniz değerli bir komşunuzu, akrabanızı, ailenizden birini görmüş hissiyle cevap bulur. İlçenin doğal güzellikleri baştan sona, sizi kendine çağırır. Bir süre içinde bulunduğumuz modern cinnete ara verip, elektriksiz yayla evlerinde yıldızlarla el ele tutuşmak, suları topraktan çıktığı ilk kaynaktan yudumlamak, berrak derelerinde hayal yüzdürmek; caddelerin, sokakların, arabaların, işaret levhalarının hatta yolun bile olmadığı vadilerde özgürce içinize dönme telaşıyla dolarsınız. Bu şirin ilçe bütün yorgunluğunuzu unutturan bir anne gibi şefkatle kucaklar sizi.

Az gider, uz gider dere tepe düz gider en son kendi içinize varırsınız! “Allah’ım verdiğin özgürlüğü seviyorum” diye içten şükreder ve huzur bulduğunuz muhteşem dualar edersiniz. Çünkü artık, göğe komşu topraklardasınızdır. Etrafınızda gördüğünüz; yemyeşil ormanlar, bin bir renkli çiçekler, rengârenk kelebekler, tertemiz akarsular, muhteşem mimarisiyle ahşap konaklar ve evlerdir. Öyle ki şehir hayatına alışan her insana düşündürdüğü tek gerçek his: Bu coğrafyaya yakışmayan tek şey modernitedir. Çünkü Şavşat’ın modası lastik ayakkabı giymek, orman yollarında çamur bulaşmasın diye paçalarını yukarı katlamak, sonsuza uzayan patikalardan yaylalara yürümek, tırpanla çayır biçmek, sislerin arasında işaret levhaları olmadan yol almak, gökyüzünde tek bulut yokken şiddetli bir sağanağa tutulmaktır.

Göğe bakma durağı: Şavşat

Burada erik daha erik, kiraz daha kiraz, vişne daha vişnedir. Ellerinize değen her şey, her nimet size ilk kaynağından, zerre leke bulaşmadan ulaşan yeni bir hayat kaynağıdır. Su daha su, ekmek daha ekmektir. Ahşap evlerin çatılarında kurulu metal uydu antenlerinin yansıttığı tek görüntü: “Modernitenin ve teknolojinin burada mutsuz olduğu gerçeğidir.”

Aklınıza ne haber bültenleri, ne gazete manşetleri ne de hengâmeli yaşamın sizi yoran iş yoğunluğu veya dünya hırsları gelir. Gördüğünüz bu güzellikler karşısında çevreyi kirletmeden ormanın derinliklerine dalıp iyi birer insan olabilirseniz, belki Şirinler’i görebilir, olmadı mantar toplayabilirsiniz. Elbette Şavşat’da yaban hayatın koruma altında olduğu gerçeğini göz ardı etmeden ve yöreyi bilen insanlardan yardım almadan çok fazla ormanın derinliklerine dalmayın! Zira yabanî hayvanlarla rastlaşabilir, koruma altındaki boz ayılardan sağlam bir tokat yiyebilirsiniz.

Siz yine de ormanın derinliklerindense ‘göle ve göğe bakma duraklarında’ su, hava, orman ve yıldız seyredin. Yaylalara gidin. Çimenlere basın. Köylere, tarlalara ve insanlara koşun. Umut, hüzün, yeşil ve gökkuşağının arkadaşlarına, Yağmurun ellerinden tutarak mendil kapmaca oynayan çocuklara koşun. En iyi arkadaşı umut, hüzün, yeşil ve gökkuşağı olan çocuklara… Kapısını size açan tanımadığız insanlarla birlikte “Dünyada bu kadar güvende olduğum ve huzurlu bulduğum başka bir yer var mıdır?” duygusunun sizi nasıl kuşattığını görün.

ŞAVŞAT’DA TURİZM, TARİHİ ESERLER VE MESİRE YERLERİ

Artvin ili özellikle Camili Bölgesi ve Şavşat ilçesi son yıllarda yayla, doğal zenginlik ve kültür turizmi açısından eşsiz kaynaklara sahip ve yeni keşfedilen ciddi turizm potansiyeli taşımaktadır. İlçeye bağlı bütün köylerin ve köylere ait yaylaların hemen hepsinde henüz keşfedilmemiş nice doğal güzellikler, insanı kendine çağıran müthiş mimari miras ve kültürel kaynaklar mevcuttur. Bu açıdan Şavşat için bilinen yerlerinin dışında, bilinmeyenleriyle de çok güzel ve adımladığınız her yerde size aradığınızı fazlasıyla sunacak, sürprizler vaat eden bir yeryüzü cenneti tabirini kullanabiliriz. Doğu Karadeniz’in en uzak yerleşim yeri olan bu güzel bölgeye yolu düşecekler için görmeniz gereken birkaç bölgeden de kısaca bahsedelim.

şavşat karagöl nurdal durmuş

Karagöl, Sahara Milli Parkı içerisinde bulunan korumaya alınmış bir bölgededir. Şavşat’a yaklaşık 25 km uzaklıkta bulunan gölün yüzölçümü 25.000 m2, derinliğinin ise 28-35mt aralığında olduğu bilinmektedir. Çevresinde ladin, çam ve köknar ağaçları bulunan Türkiye’nin göl turizmi açısından en önemli merkezlerinden birisi olan Karagöl’de kayda değer bir konaklama veya insanların günlük ihtiyaçlarını karşılayabileceği ciddi bir tesis maalesef bulunmamaktadır. Yüzlerce turist ve yöre halkının gittiği popülaritesi her geçen gün artan ve yavaş yavaş kıyıları kirlenmeye başlayan gölün çevresinde sadece özel sektör tarafından inşaa edilmiş 20 kişilik konaklama tesisi mevcuttur.

Çöküntü sonucu oluşmuş gölün içerisinde Aynalı Sazan, Kaya sazanı ve 11 çeşit akvaryum balığı barınır. Etrafında kaynak suları ve çeşmeler mevcuttur. Ladin çam ormanlarının kucağındaki gölü sınırlarında barındıran Şavşat Meşeli Köyünün M.Ö. 3000 yıllarında yerleşim yeri olduğu ve göl kıyısında 400–500 yıl önce insanların tarımla uğraştığı tahmin edilmektedir. Göl kenarına kadar araçla ulaşım vardır.

Ağgöl

Yayla turizmi açısından Türkiye’nin en güzel fakat araç ulaşımı olmaması nedeniyle çok az bilinen göllerinden biridir. Şavşat’ın Hantuşet (Hanlı) ile Verhunal (Karaağaç) köylerine ait yaylaların kesiştiği noktada bulunmaktadır. Deniz seviyesinden yaklaşık 1900 metre yüksekte olan gölün etrafında veya yakınlarında rakım dolayısıyla doğal orman veya herhangi bir ağaç türü yetişmemektedir. Göl dağlarda eriyen kar sularının oluşturduğu dere yataklarından beslenir. Bir tarafı sazlık ve içinde ada bulunan gölün dibinin bataklık olduğu bilinmektedir. Göle yaklaşık 6 yıl önce 35.000 adet civarında sazan balığı bırakılmış ve koruma altına alınmıştır. Günümüzde ağırlıkları 8 kiloya kadar çıkan balıklara rastlamak mümkündür. Av yasağı devam etmesine rağmen maalesef tüfekle ve çeşitli ilkel yöntemlerle kaçak avlanma yapılmaktadır. Göle Hanlı köyü veya Karaağaç köyü yaylasından sadece yaz aylarında yaklaşık 4 km yürüyerek ulaşılmaktadır. Olumsuz hava şartları nedeniyle kışın ne yaylalara ne de göle ulaşım imkânı bulunmamaktadır.


Tibet Kilisesi

İlçe merkezinden 14 Kilometre uzaklıktaki Cevizli Köyü’ndedir. Şavşat’ın en ünlü tarihi-turistik eserlerinden biridir. Bağratlı Beylerinden Kukh Aşut tarafından 10. Yüzyılın ilk yıllarında yaptırıldığı tahmin edilmektedir. Duvarlarında çok sayıda kabartma, oyma, mazark türünde süslemeler, Hz. İsâ ve havarilerinin resimleri vardır. Turistlerin en fazla ziyaret ettikleri eserlerin başında gelen kilise ulaşım problemi olmadığı için yılın her mevsiminde ziyaret edilebilir.

Köprülü Kilise

Şavşat ilçesinin 7 km. kuzeybatısında yer alan Köprülü köyündedir. Bölgedeki kiliselerin merkezi sayıldığı tahmin edilmektedir. Kıpçaklı beylerinden Zor Tana tarafından yaptırılan kilisenin bugün yalnızca kalıntıları vardır.

Zor Mustafa Bey Camii

Şavşat ilçesine bağlı Köprülü Köyünde bulunmaktadır. Eser, kendi istekleri ile İslamiyet’i kabul eden Hıristiyan Atabeklerinden Zor Tana tarafından muhtemelen XVI. Yüzyılda yaptırılmıştır. Mimari açıdan sade, minaresi bulunmayan bir yapıdır. Ayrıca ilçe merkezinde bulunan Kemal Paşa Camii’nde eski bir eser olup yapılış tarihinin 1909 olduğu bilinmektedir.

Arsiyan Yaylası ve Gölleri

Şavşat İlçesi Kayadibi köyü Arsiyan Yaylası’nda yaklaşık 2.600-3.500 metre yüksekliğindeki bölgede bulunan Boğa, Çimenli, Kız ve Uzungöller’in heyelan veya buzul işlemesi sonucu oluştuğu bilinmektedir. 2006 yılında yapılan bir incelemede göllerin üzerinde toplam 12 adet de yüzen ada ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca Arsiyan Yaylası’nda bu göllerin dışında irili ufaklı 20 kadar göl daha bulunmaktadır. Göller bölgesine yakın yere kadar araçla gidilse de sonrasında sizi göllerin bulunduğu zirvelere tırmanmak için zorlu bir yürüyüş parkuru beklemektedir.

Kocabey Kışlaları

Şavşat-Ardahan karayolunun yaklaşık 15. kilometresinde Kocabey Köyü’ne ait yayla evleri ve etrafındaki düzlüklerden oluşan bu kışlalar, ormanı, suyu, temiz havası ve doğal güzellikleriyle eşi az bulunur bir mesire yeridir. Yazın tatilcilerin uğrak yerlerinden biri olan alana özel araçla veya Şavşat-Ardahan arasında sefer yapan taşıtlardan yararlanarak gidebilirsiniz. Kocabey kışlalarının rakımı yüksek olduğundan (tahminen 1700–1800 metre) hem orman hemde yayla havası özelliği taşımaktadır. Şavşat’ın en önemli turizm değerlerinden biri olan ve her yıl temmuz ayının son hafta sonu düzenlenen ‘Sahara Pancarcı şenlikleri’ de burada yapılmaktadır.


Balık Çoşları

Şavşat ilçesi Hanlı Köyü yaylasına 6 km mesafede bulunur. Buzul ve krater göllerinin oluşturduğu akarsuların birleştiği alanın ismidir. Soğuk ve temiz dere yatağı içerisinde dünyada çok az sayıda bulunan kırmızı pullu alabalık barındığından bu ismi almıştır. Araç ulaşımı yoktur. Yaklaşık 1900 metre rakımdadır. Hanlı köyü veya Arpalı köyü yaylalarından sadece yaz aylarında yürüyerek ulaşabilir ve dere yatağında elle veya ağla balık tutabilirsiniz.

Kazan Gölleri

Hanlı Köyü yaylasının sınırlarında bulunan 7 adet gölden oluşmaktadır. Kazan gölleri ismini çapları yaklaşık 6 metrekare olan 7 adet kazan şeklindeki gölden almıştır. İlçe merkezine yaklaşık 50 km uzaklıkta olması ve araç ulaşımının olmaması nedeniyle sadece o bölgede yaylası bulunan köylüler tarafından bilinen keşfedilmemiş eşsiz güzellikte bir doğal oluşumdur. Suyu değişik renklerde olan bu göllerin derinliği, nasıl oluştukları ve özellikleri konusunda keşfedilmemiş bölge olduğu için bilimsel bir veri bulunmamaktadır.

Satlel (Söğütlü) Kalesi

Şavşat´ın Satlel (Söğütlü) Köyü ile Carat (Köprükaya) arasında, Şavşat’ın 2 km güneydoğusunda bulunan bu kale, Bagrat Krallığı döneminde moloz taşlarından yapılmıştır. Diğer benzer kalelerle karşılaştırıldığında 9. yüzyılda yapıldığı ve 19. yüzyıla kadar kullanıldığı tahmin edilmektedir. 16. yüzyılda Osmanlılar tarafından, öncesinde ise Çıldır Atabeyleri tarafından kullanılan kale 70×75 metre ebatlarındadır.

Bilbilan (Hantuşet) Kalesi

Yapım tarihi hakkında kesin bir bilgi bulunmayan bu kale, Şavşat’ın 8 km doğusunda Hanlı (Hantuşet) Köyü’nde bulunmaktadır. Benim de birkaç kez de ziyaret ettiğim kalenin daha çok kilise yapısını (tahminen şapel) andırdığını söyleyebilirim. Bu kale hakkında büyüklerimizden bir sürü efsane dinlemiş olsam da ne amaçla yapıldığına dair bir bilgiye sahip değilim.

Hanlı Köyü’nü karşıdan gören Güney adı verilen dağın tepesinde bulunan kalenin yaklaşık beş yüz metre altında bir de mağara bulunmaktadır. Mağarayla kale arasında gizli bir yol olduğu düşünülmektedir. Yine efsanelere göre, Milli Mücadele döneminde köylüler düşmandan korunmak için bu kaleye sığınmışlardır. Kaleyi ziyaret etmek için ilçeye 17 km uzaklıktaki Hanlı Köyü’ne araçla gidip yaklaşık bir buçuk kilometre yürüyerek dağın zirvesine çıkmanız gerekmektedir. Kim bilir belki, dağın yamaçlarında koruma altına alınan boz ayılarla karşılaşabilirsiniz. Dikkatli olmanızda fayda var.

Parih Kalesi

  1. yüzyıl ortalarında Gürcü Kraliçesi Tamara tarafından yaptırılan Parih Kalesi, Şavşat’ın Balıklı Köyü’nde bulunmaktadır. Şavşat’ın 16 km güneybatısındadır.

Tukharis Kalesi

Yapım tarihi belirlenemeyen Tukharis Kalesi, Şavşat’ın 6 km batısındaki Kayadibi Köyü’nün arkasında bulunan tepe üzerine moloz taşlar kullanılarak yapılmıştır. Şu anda harap bir durumda bulunmaktadır.

Ilıca Çermiği

Şavşat ilçesinin Ilıca Köyü’ndedir. Konaklama ve yiyecek tesisleri mevcut olup sıcak suyu romatizmal hastalıklara iyi gelmektedir.

Sürevan Köprüsü

Şavşat’ın Dutlu Köyü’ndedir.
ŞAVŞAT’DA GELENEKSEL OLARAK DÜZENLENEN FESTİVALLER VE TARİHLERİ

1. Veliköy Geleneksel Karüstü Karakucak Güreşleri: Şubat ayının üçüncü hafta sonu yapılır. Düzenleyen kuruluş: Veliköy Muhtarlığı – Veliköy Derneği

2.Şavşat Sahara Pancarcı Festivali: Temmuz ayının dördüncü hafta sonu yapılır.
Düzenleyen kuruluş: Şavşat Belediye Başkanlığı

3.Meydancık Satave Gevrek Festivali: Ağustos ayının üçüncü hafta sonu yapılır.
Düzenleyen Kuruluş: Meydancık Belediye Başkanlığı

4.Marioba Yayla Yürüyüşü Şenliği: Ağustos ayının ikinci hafta sonu yapılır.
Düzenleyen kuruluş: Maden köyü muhtarlığı


ŞAVŞAT’IN COĞRAFYASI

Şavşat, doğuda Ardahan il merkezi ile Hanak İlçesi, kuzeydoğuda Posof İlçesi, güney ve güney batıda Ardanuç, batıda Artvin Merkez ve Borçka İlçesi, kuzeyden de Gürcistan Devletiyle sınır Artvin iline bağlı bir ilçedir. 1.317 kilometrekarelik dağlık ve engebeli bir arazi üzerine yayılmış bulunan Şavşat’ın dört yanı yüksek dağlarla çevrilidir. 3.537 metreye yükselen Karçkal Dağları, ilçenin batı ve kuzeybatı yönünü sınırlandırır. Kuzeyde 2.250 metre yükseklikteki Sivritepe (Arsiyan) dağları ile 3.000 metreyi aşan Cin dağları bulunmaktadır.

Doğuda Ardahan-Artvin sınırlarını teşkil eden Yalnızçam dağ silsilesinden 2.650 metre yükseklikteki Sahara Dağları, Güneyde ise 3.050 Metreyi bulan Karagöl dağları vardır. Akarsu bakımından çok zengin bir ilçe olan Şavşat, sınırlarında çok sayıda buzul gölü de bulunmaktadır. Buzul göllerinin en büyüklerinden biri Karagöl dağlarında bulunan ve bu dağa da kendi adını veren Karagöl’dür. Gölde nesli tükenmekte olan ve koruma altına alınan dünyada rakımı çok yüksek temiz ve soğuk sularda yaşayan kırmızı pullu alabalık bulunmaktadır. Meşeli Köyü orman içi mevkiinde milli parklar kapsamı içerisinde bulunan ikinci bir Karagöl daha mevcut olup piknik, mesire yeri özelliğine sahiptir.

Pınarlı köyü yakınlarında Balık Gölü, Arsiyan yaylasında ise Kız Gölü, Boğa Gölü ve Koyun Gölü isminde göller bulunmaktadır. İlçe dâhilinde şifalı maden suları da mevcuttur. Bunlardan Çermik-Çoraklı Köyü sınırları içerisinde bulunan sıcak su kaplıcacısının romatizmal hastalıklara iyi geldiği bilinmektedir. İlçede tipik Karadeniz iklimi hâkimdir.4 mevsim yağmurlu, kışları kar yağışlıdır. Yüksek rakımlı olan yerlerde kışlar çok uzun sürer. Bu bölgelerde kasım ayında başlayan kar yağışları nisan ayı ortalarına kadar devam etmektedir. İlçe bitki örtüsü bakımından zengindir. Zengin iğne yapraklı ormanlar mevcut olduğu gibi alçak rakımlı yerlerde geniş yapraklı ağaçlara da rastlamak mümkündür.

ŞAVŞAT TARİHİ

Şavşat, M.Ö.900–650 yılları arasında Urartu, Kolhis ve Kimmerler, daha sonraları sırasıyla Romalılar ve Sasanilerin egemenliği altına girmiştir. Bir dönem Lazlarca Lazika krallığına bağlanmıştır. 1118 yılında bu bölgeye gelen Kıpçak Türkleri, Kral David’in karısı Gurandukth’un Kıpçak olması sebebiyle Gürcülerle yakınlaşmış ve Gürcü kralı David onları Ahıska, Artvin, Rize, Ardahan, Erzurum gibi vilayetlere yerleştirmeye çalışmış, ancak bu plan birkaç yıl sonra David’in oğlu döneminde hayata geçmiştir.

1267 yılında bu Kıpçaklar Atabek Devleti’ni kurmuşlardır. Yöre artık Kıpçak Atabeklerinin hâkimiyetindeydi. Fakat bir diğer Anadolu Türk beyliği olan Osmanlılar da gelişmektedir. Şavşat, 1479 yılında Fatih zamanında Osmanlı’ya katılmıştır. Yavuz Sultan Selim’in Trabzon Valiliği sırasında Rize ilinin Osmanlı topraklarına katılması sonrasında, Artvin, Ardanuç, Borçka çevreleri de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Yavuz Sultan Selim’in Trabzon’dan ayrılması üzerine Ardanuç, Oltu, Tortum ve Artvin yeniden Osmanlı Devleti’nden ayrılmışlardır.

1578 yılı ile birlikte Osmanlılar Atabek Devleti topraklarının tamamını ele geçirdiler. Çıldır Beylerbeyliği’ni kurup Atabek kökenli kişileri de başına geçirmiştir. Bölgenin Kıpçak Türkleri ve bazı Gürcüler işte bundan sonra Müslümanlığa geçmeye başladılar.

1829 yılında Ardanuç Sancağı’na bağlanan, 1877–1878 Osmanlı-Rus savaşı sonrasında da 13 Mart 1878’de imzalanan Berlin Antlaşması ile Batum, Kars ve Ardahan ile birlikte Çarlık Rusya’sına bırakılan ilçe, 1879 tarihinde resmen kesinleşen Osmanlı – Rus sınırı ile de Artvin, Ardanuç ve Borçka ile birlikte anavatandan koparılmıştır. Daha sonra 1921 yılında imzalanan Gümrü Anlaşması ile Doğu sınırlarımız çizilmiştir. Şavşat ilçesi 27 Şubat 1921 tarihinde Ardahan Sancağı’na bağlı olmak üzere ilçe haline getirilmiş, 7 Temmuz 1921 tarihinde ise Artvin İline bağlanmıştır.


ŞAVŞAT’TA EKONOMİK YAPI

Şavşat, Artvin’in diğer ilçelerinde olduğu gibi engebeli arazilere sahip bir ilçedir. İlçede, tarımsal arazilerin sınırlı olması, sanayi tesislerinin bulunmaması, başlıca diğer sektörlerin de gelişmemiş olmasının sonucu olarak istihdam olanakları yetersiz kalmaktadır. Gelişime uygun potansiyeli bulunan turizm sektörünün ilçe ve il ekonomisine katkısının artırılması amaçlı çalışmalar sürdürülmektedir.

İlçe ekonomisi büyük ölçüde tarımsal üretime dayalıdır. Tarımsal üretim, ağırlıklı olarak geleneksel aile tipi işletme yapısı şeklinde görülür. İlçe ekonomisinde önemli yeri bulunan hayvancılık, giderek azalan bir eğilim izlemektedir. 61 köyü bulunan ilçede, son verilere göre 16.037 adet büyükbaş ve 12.535 adet de küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Hayvancılık açısından son derece elverişli imkânlara sahip ilçede, hayvancılığın teşvik edilmesi amaçlı çalışmalar sürdürülmekte olup bu kapsamda yönlendirme ve kamusal destekler sağlanmaktadır.

Şavşat büyük ve küçükbaş hayvancılık yanında arıcılık açısından da son derece uygun koşullara sahiptir. Arıcılık alanında da üreticilere, kamusal imkânlar dâhilinde teşvik ve yönlendirme desteği sağlanmaktadır. Şavşat’ta sanayi bölgesi veya yöre halkının çalışabileceği fabrika bulunmamasının büyük etkisiyle Şavşat; Türkiye’nin okuma yazma oranı en yüksek ilçelerinden biri olmuştur.

ŞAVŞAT’IN NÜFUS DURUMU

Yüzölçümü 1.317 kilometrekare olan İlçenin genel nüfusu 25.624 olup İlçe Merkez Nüfusu 7.325 Köylerin Toplam Nüfusu 18.299’dur. Nüfus yoğunluğu 19 kişidir. Nüfusun İmerhev haricindeki kısmında çoğunluk olarak Kıpçak Türkleri bulunmaktadır. İlçenin diğer kesimi (İmerhev- Meydancık) tamamen Gürcü’dür.

İlçe bağlısı olarak merkez hariç olmak üzere ilçe merkezine bağlı; 1 belde, 62 köy ve 22 mahalleden oluşmaktadır. Son sayımlarda ilçenin nüfus sayımındaki yaklaşık 2.000 kişilik artış tersine göç hareketlerinin başladığını gösterse de bu göçün emekli olanların memleketlerine dönmesiyle oluştuğu tespit edilmiştir.

Şavşat hakkında detaylı bilgi için:
http://www.savsat.gov.tr
http://www.savsat.com
http://savsat.bel.tr/

Nurdal Durmuş:
web : http://www.nurdaldurmus.com
facebook : http://www.facebook.com/nurdaldurmus
twitter : http://www.twitter.com/nurdaldurmus
google + : https://plus.google.com/103409812062488294986/posts

Kaynak Gösterilmeden Alıntı Yapılamaz.

.